آموزش پرورش نگهداری و کاشت گل گلایل

نام انگلیسی : Gladiolus spp 

خانواده :   IRIDACEAE  – زنبق

بومی : ماداگاسکار

گلایل از تیره Iridaceae (تیره زنبق‌ها) است و از جنس Gladiolus که در انگلیسی به طور مخفف Glads هم نامیده میشوند. و دارای پیاز است. (در فارسی این نوع پیاز به نام «پداژه» خوانده میشود).

گلایل به عنوان گیاه شاخه بریده از دیرباز در سراسر جهان جاافتاده و مقبول واقع شده‌است. دو نوع عمده از گلایل کشت میشود که نوع استاندارد از یک پیاز یک شاخه با حدود ۳۰ گل (گل آذین: سنبله) تولید میکند و نوع مینیاتور ممکن است از پیاز چند شاخه گلدهنده با طول و تعداد گل کمتر تولید بکند. در آمریکا بیشترین تولید این گیاه در ایالات فلوریدا، کالیفرنیا و میشیگان است و در ایران درشهرهای محلات و دزفول بیشترین مقدار آن کشت میشود.

رقمی از گلایل به عنوان گیاه بومی ایران شناخته میشود با نام Gladiolus persicus که گلایل وحشی خوانده میشود. اغلب گلایلها از نواحی مدیترانه‌ای و اروپا منشاء گرفته‌اند.

تنوع رنگ در گلایل زیاد است و به جز آبی و سبز (واقعی) رنگهای دیگر در گلایلها دیده میشود. (رنگهای آبی و سبز را به وسیله گذاشتن گلایل سفید در محلول رنگ غذایی و آب در گلفروشیها تولید میکنند.)علاوه بر گلها که در گل بریده استفاده میشود برگها نیز در گل آرایی به وفور استفاده میشوند.

گلایلهای زودگل از اوایل خرداد و گلایلهای دیرگل تا اواخر پاییز گلدهی میکنند. از تاریخ کاشت پیاز گلدهی ارقام زودرس حدود ۶۰ تا ۷۵ روز و ارقام دیررس ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز طول میکشد. عواملی مانند رقم گلایل، اندازه پیاز، شرایط انبارداری، عمق کاشت، تاریخ کاشت و شرایط فصلی در گلدهی گلایل نقش دارند.

دوره خواب پیاز گلایل:

پیازها بسته به رقم نیاز سرمایی متفاوتی دارند ولی به طور متوسط ۵ ماه در دمای حدود ۵ درجه سانتگیراد خواب پیازها را میشکند.

گلدهی گلایل :

گلایلهای زودگل از اوایل خرداد و گلایلهای دیرگل تا اواخر پاییز گلدهی میکنند. از تاریخ کاشت پیاز گلدهی ارقام زودرس حدود ۶۰ تا ۷۵ روز و ارقام دیررس ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز طول میکشد. عواملی مانند رقم گلایل، اندازه پیاز، شرایط انبارداری، عمق کاشت، تاریخ کاشت و شرایط فصلی در گلدهی گلایل نقش دارند.

خاک مورد نیاز گلایل :

خاک تازه و ضدعفونی شده بسیار مهم است. پس از ۲ تا ۳ سال کشت و کار باید جنس بستر عوض بشود. pH خاک مناسب ۶ تا ۶٫۵ است. بستری که خوب زهکشی بشود و خوب رطوبت اضافه را رد بکند لازم است. چرا که نگه داشتن بیش از حد رطوبت میتواند منجر به پوسیده شدن پیازها و مشکلات با بیماریهای قارچی بشود.

جنس خاک مورد استفاده در مزارع ایران اغلب ترکیب رس و ماسه است و کمتر از کود حیوانی استفاده میشود. ولی در کشت مدرن ترکیب پیتماس و کوکوپیت بهتر است. (از پرلیت به دلیل نگه داشتن رطوبت زیاد کمتر باید استفاده کرد)

آبیاری گلایل :

بهتر است آبیاری مرتب باشد. ولی به رطوبت زیاد حساس است. از طرف دیگر خشکی باعث کوتاه ماندن و کج شدن ساقه گلدهنده میشود. تنش خشکی موجب کاهش تعداد گلچه‌ها میشود.

دمای مناسب گلایل :

گلایل در فصل بهار و تابستان در اغلب نقاط ایران از سردسیر تا گرمسیر رشد میکند. دمای پایه برای آن ۵ درجه سانتیگراد است. بهترین رشد در ۱۸ تا ۲۵ درجه اتفاق می‌افتد و در دمای زیر ۷ یا بالای ۳۰ درجه رشد متوقف میشود.

نور موردنیاز گلایل :

نور کم باعث عقیمی میشود. هر چقدر نور کم باشد طول خوشه گل کمتر میشود. نور کم، روزهای کوتاه و دمای پایین شبانه باعث کاهش تعداد جوانه‌های گل شده. روز بلندی باعث تاخیر در گلدهی میشود اما کیفیت گل را افزایش میدهد. طول روز ۱۲ تا ۱۴ ساعت در روز مطلوب است.عدم تعادل نور و دما باعث ضعیف شدن گیاه و کوتاه ماندن ساقه گلدهنده میشود.

تکثیر گلایل :

این گیاه به وسیله پیازهایش تکثیر میشود. زیر پیازها در طول رشد پیازچه‌های جدید ریزه‌ای تولید میشوند که به مرور بزرگ شده و آنها را جدا کرده و گیاهان جدید از آنها تولید میشود.

نحوه کاشت گلایل :

۱- ابتدا یک شیار با عمق حدود ۸ اینچ ایجاد کنید. طول شیار را به اندازه‫ای در نظر بگیرید که بتوانید پیازها را به فاصله‫ی نیم فوت از همدیگر بکارید. این فاصله ممکن است کمی برایتان عجیب به نظر برسد بنابراین قرار دادن آنها به صورت نیم دایره یا بیضی می‫تواند کمک کننده باشد. اطمینان حاصل کنید که فضا برای کاشت ۱۰ پیاز گل و داشتن یک جلوه‫ی خوب، به اندازه‫ی کافی بزرگ باشد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

۲- ممکن است شما بخواهید که پیازها را با کود ۱۰-۱۰-۵ یا ۵-۱۰-۵ کود‫ دهی کنید. مقدار پیشنهادی را در پایین محل کاشت بریزید اما مطمئن شوید که خاک را با کود به خوبی مخلوط کرده‫اید در این صورت باعث سوختگی پیاز نمی‫شوید. یک لایه خاک بدون کود را قبل از قرار دادن پیاز، درون شیار بریزید.‬‬‬‬‬‬

 ۳- شما باید کاشت گلایل را در اواسط بهار آغاز کنید. از آن زمان، هر دو هفته چند کاشت جدید انجام دهید. ۷۰ تا ۱۰۰ روز طول می‫کشد که گیاه رشد کند و گل بدهد بنابراین کاشت در چند هفته باعث ایجاد گل ها در طول تابستان می‫شود. اگر گل‫ها در معرض باد قرار گرفتند حتما آنها را به وسیله‫ی چوبی، قائم نگه دارید. ‬‬‬‬‬‬‬‬

۴- از کاشت گلایل در تابستان خودداری کنید (حدود اواسط تیر ماه).

۵- در طول دوره‫ی رشد گلایل به خوبی به آن آب دهید همچنین اطراف خاک را مالچ‫دهی کنید تا خاک مرطوب بماند.‬‬‬‬

گلایل‫ها تنها در محدوده‫ی جغرافیایی ۸ تا ۱۱ به طور کامل دوام می‫آورند. در محدوده‫ی ۶ تا ۷ تنها در صورت مراقبت از پیاز گل گلایل در طول زمستان با یک لایه‫ی ضخیم از مالچ، می‫توانند به زندگی ادامه دهند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

مراقبت مناسب از گلایل نیازمند استفاده از کود است. زمانی‌که گیاه گلایل بالا می‫ آید شما می‫ توانید دسته‫ ی گلایل‫ های جدید را در هنگام ظهور جوانه‫ های گل، کود دهی کنید. زمانی‌که گل‫ها را می‌چینید، می‫توانید دوباره کار کود دهی را انجام دهید. زمانی که کود دهی می‌کنید، دانه ‫های کود را فقط در کنار گل‫ها اضافه کنید و سپس با استفاده از یک شخم زن، خاک را کمی با آن مخلوط کنید.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

نحوه مراقبت از گلایل در زمستان :

۱- به جای رها کردن پیازها در طول زمستان در زمین، شما می‫توانید پس از چیدن گل‫ها، پیازها را به منظور ذخیره سازی برای ۳ تا ۴ هفته، از خاک خارج کنید.‬‬‬‬

۲- پیاز را از خاک خارج کنید و خاک اطراف آن را تا آنجا که امکان دارد پاک کنید. برگ‫ها را طوری جدا کنید که یک اینچ (۲٫۵ سانتی‌متر) از برگ‫های خود پیاز باقی بماند.‬‬‬‬

۳- اجازه دهید که پیاز برای یک هفته خشک شود. پس از آن می‫توانید خاک باقیمانده‫ی اطراف آن را پاک کنید.‬‬‬‬

۴- گلایل خود را در یک محیط خشک، تاریک و سرد در یک کیسه‫ی دارای روزنه و یا در یک جوراب بلند کهنه به منظور جلوگیری از ایجاد رطوبت که موجب رشد کپک می‫شود، قرار دهید. همچنین در زمان ذخیره، از گلایل‫های خود در مقابل موش‫ها که علاقه‫مند به پیازهای گلایل هستند، مراقبت کنید.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

گل گلایل دارای ۲۶۰ گونه گیاهی است که حدود ۲۵۰ گونه از آن در آفریقا جنوبی پیدا می شود، گلایل دارای رنگ های بسیار متنوعی است که به همین دلایل پرورش گل گلایل امروزه یکی از رایج ترین راه های کسب در آمد شده است که در ادامه بیشتر با این گل آشنا خواهیم شد.

   آموزش کاشت و پرورش گل گلایل

گیاه شناسی: گل گلایل از تیره زنبق ها است که دارای پیاز می باشد، به طور معمول گل گلایل از طریق ۲ نوع استاندارد و مینیاتور کشت می شود، در نوع استاندارد آن از یک پیاز یک شاخه گل می روید و چیزی حدود ۳۰ سنبله در روی آن وجود دارد و در نوع مینیاتور آن از یک پیاز چندین شاخه گل رشد می کند که طول و تعداد آن کمتر است.

اصول مهم درباره پرورش گل گلایل

دوره خواب: مدت زمانی که پیاز گلایل نیاز به خواب دارد می تواند متفاوت باشد، اما به طور معمول پیاز گلایل به مدت زمان ۵ ماه در دمای ۵ درجه سانت گراد به خواب نیاز دارند.

گلددهی: معمولا زمان گل دهی گل هلی گلایل از اوایل خرداد شروع می شود، و در صورت دیر گل بودن آنها تا پاییز به گلددهی می پردازد. از زمانی که شما اقدام به کاشت گلایل می کنید حدود ۷۰ روز تا زمان گل دهی فاصله دارید اما اگر گلایل های شما دیر رس باشد ممکن است زمانی به اندازه ۱۲۰ روز تا زمان گلددهی طول بکشد.

اصول نگه داری و کاشت گل گلایل

خاک: خاکی که برای کاشت و پرورش گل گلایل استفاده می کنید باید داری PH مناسب بین ۶ تا ۶نیم باشد، برای این گیاه به خاکی نیاز دارید که از طرفی دارای قدرت زهکشی بالا باشد و از طرف دیگر بتواند رطوبت را از خوب رد کند چرا که رطوبت زیاد باعث پوسیده شدن پیاز می شود. برای کاشت بهتر است از خاکی تازه و ضد عفونی شده استفاده کنید. معمولا در ایران از ترکیب خاک رس و ماسه و مقدار بسیار کمی کود حیوانی استفاده می کنند.

آبیاری: سعی کنید به صورت مرتب و منظم آبیاری را انجام دهید. باید بدانید که این گیاه به میزان رطوبت بالا بسیار حساس است. اگر نشانه هایی همچون کج شدن ساقه و یا کوتاه ماندن ساقه را مشاهده کردید نشانگر آن است که گیاه آب کافی را دریافت نمی کند.

دما: گلایل معمولا میزان رشد آن از مناطق سردسیر شروع می شود و به سمت گرمسیر می رود، بهترین دما برای رشد گلایل دمایی بین ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است. رشد گلایل در دمای زیر ۷ درجه و بالای ۳۰ درجه متوقف می شود.

تکثیر گل گلایل

نور: زمانی که نور کافی نباشد پیاز گلایل نابارور می شود و به همان اندازه هر چقدر نور کم تر باشد طول ساقه های گل دهنده کاهش پیدا می کند، معمولا در فصل هایی که روزها کوتاه هستند گیاه با کاهش گلدهی روبه رو می شود، اما در بعضی از فصل های سال که روز ها بلند است شاید گلدهی به تعویق بیفتد اما گل های با کیفیتی خواهد داد. بهترین زمان دریافت نور ۱۴ الی ۱۲ ساعت در طول روز است.

تکثیر: گل گلایل به وسیله پیاز تکثیر می شود، که در طول رشدی پیاز های جدیدی تولید می کند که با جدا کردن آنها می توانید به تکثیر و پرورش گل گلایل بپردازید.

طریقه تکثیر و کاشت گل گلایل

کاشت پیاز گلایل کار بسیار ساده ای است، پرورش گل گلایل باید در فصل بهار صورت بگیرد( از کاشت پیاز در فصل تابستان خودداری کنید)، برای کاشت فقط کافیست یک گلدان با خاک مناسب تهیه کنید. سعی کنید از گلدان بزرگی برای قرار دادن پیاز استفاده کنید، سپس نصف گلدان را با خاک و کود ۵-۱۰-۱۰ مخلوط و پر کنید سپس پیاز را در عمق ۲۰ سانتی متری خاک قرار دهید. و دوباره روی آن را با خاکی بدون کود بپوشانید.( کود زیاد موجب سوختگی پیاز می شود)، بعد از کاشت حدود ۱۰۰ الی ۷۰ روز به طول خواهد کشید تا به مرحله گلددهی برسد.

کاشت پیاز گل گلایل

در طول دوره رشد گل گل گلایل سعی کنید آن را به خوبی آبیاری کنید و همواره خاک را مرطوب نگه دارید. برای اینکه بتوانید به نحو مناسب به پرورش گل گلایل بپردازید باید حتما از کود برای تقویت آن استفاده کنید. این کوددهی باید در زمان مناسب خود صورت بگیرد، مثلا یکبار در زمان پیدایش جوانه ها و یکبار در هنگام چیدن گلهای  آن انجام می شود.

نکات مهم در مورد پرورش گلایل

با فرا رسیدن زمستان پیاز ها را به حال خود رها نکنید، شما می توانید با خارج کردن پیاز آن از خاک آن را در یک محیط مناسب انباری کنید.به این ترتیب زمانی که پیاز را از خاک خارج کردید خاک اطراف آن را به خوبی تمیز کنید و بگذارید تا کمی خشک شود. سپس پیاز را در یک محیط سرد، تاریک، خشک قرار دهید، شما می توانید برای جلوگیری از رشد کپک و گرفتن رطوبت باقی مانده، پیاز را داخل یک جوراب نگه داری کنید.